Tổng quan hệ sinh thái Polkadot (Phần 2)

Thuộc vào lớp blockchain thế hệ mới, hệ sinh thái Polkadot đang dần hoàn thiện các mảnh ghép cần thiết. Cùng tìm hiểu về các dự án nổi bật trên hệ sinh thái Polkadot.

Kusama – Bản test net hoàn hảo của Polkadot

Nói đến hệ sinh thái Polkadot, chúng ta không thể bỏ qua vai trò của Kusama(KSM)

Bản thân mình khá ấn tượng với cách làm và biểu tượng của Kusama.

Logo của Kusama là một con chim đen, thực chất là loài chim hoàng yến. Ở các mỏ than cũ, người thợ mỏ nuôi loài chim này để cảnh báo khi có khí độc trong mỏ thì chim sẽ chết trước người. :))

Với Kusama mang ý nghĩa tương tự, các dự án chạy trên PolkaDot muốn cắm vào Parachain thì phải khởi chạy trước trên Kusama, Kusama cũng nhận được các bản update cải tiến đầu tiên trước khi ứng dụng lên Polkadot.

Có thể do Ethereum gặp quá nhiều vấn đề nên đội ngũ phát triển phát triển thêm Kusama là một Polkadot thu nhỏ và đầy đủ các tính năng, nhưng sau khi chạy chỉ những gì tốt nhất mới được đưa lên Polkadot.

Giải thích các dự án ánh xạ của hệ sinh thái Polkadot sang Kusama

Những dự án trên Polkadot hầu hết sẽ có bản ánh xạ trên Kusama để “thí điểm” trước. Nhưng nó sẽ có một cái tên gọi hoàn toàn khác, điều này khiến nhiều nhà đầu tư hơi bối rối khi tìm hiểu hệ sinh thái Polkadot.

Ví dụ, Acala trên Polkadot thì trên Kusama là Sakura.

Và theo nhận định cá nhân, khi Kusama chạy mượt thì sẽ có những dự án chỉ chạy trên Kusama và không chạy trên Polkadot, vì chi phí quá đắt không đủ tiền lên Parachain trên Dot thì thôi ta về Kusama để chạy vẫn ngon chán. (Cái này là cá nhân mình tự suy đoán trong tương lai xa có thể sảy ra).

Nghe có vẻ lẹo lưỡi nhỉ, bản thân mình cũng suy nghĩ về việc tại sao họ lại đổi hẳn sang một thương hiệu khác khi chạy test trên Kusama. Câu trả lời đúng nhất là mặc dù Kusama là bản test thử, nhưng nó đã là một blockchain hoàn chỉnh và hoàn toàn có thể chạy song song với Polkadot, việc đổi thương hiệu các dự án ánh xạ giúp những người mới sử dụng sản phẩm một cách thoải mái và không coi đó là một bản test net.

Đấu giá Crowloan – Game Theory đỉnh cao giúp DOT và KSM giữ giá

Parachain là vị trí blockchain layer-1 chạy song song trên mạng lưới Polkadot và Kusama. Nếu muốn có vị trí này các slot sẽ được đầu giá bằng đồng DOT hoặc KSM.

Game Theory này khiến độ cạnh tranh để nhận được những slot Parachain là rất khốc liệt và tốn kém.

Với lối đấu giá này, thì việc một dự án scam được cắm trên Parachain là hầu như không có, và nếu có thì dự án đó chắc hẳn phải scam rất chuyên nghiệp. Với lối chơi này Polkadot đã anti các dự án scam luôn.

Điều này khiến các dự án muốn chạy trên Parachain của Polkadot phải có rất nhiều tiền hoặc phải cực kỳ uy tín để huy động được vốn cộng đồng lớn đem đi đấu giá.

Các phiên đấu giá sẽ chạy luân phiên, giúp nó khép kín thành một vòng lặp, lúc nào cũng có số lượng DOT hoặc KSM đang khóa lại đem đi đấu giá. 

Hiện tại có thể xem các dự án đấu giá trên Kusama tại Dotmarketcap.com

Những mảnh ghép quan trọng hệ sinh thái Polkadot 2022

Data (Tổng hợp dữ liệu)

• HOPR Protocol (HOPR) là một dự án được tạo ra với mục tiêu bảo mật trao đổi dữ liệu. Đây là nền tảng bảo mật lớp – 0 cho bất kỳ ứng dụng nào xây dựng trên đó. Bảo mật quyền riêng tư cấp độ mạng với HOPR mở ra một loạt cơ hội như kết nối thiết bị và đám mây, giữ các tài sản tiền điện tử ở chế độ riêng tư, số hóa các nội dung riêng tư
• SubQuery (SQT) được tạo ra với mục tiêu chính giúp cho dữ liệu phi tập trung dễ tiếp cận hơn. Nền tảng cung cấp dữ liệu dưới dạng dịch vụ tổng hợp và sắp xếp dữ liệu từ các dự án Polkadot và Substrate, giúp các dự án này xây dựng các dApp tốt hơn bằng cách cho phép bất kỳ ai cũng có thể tìm và sử dụng dữ liệu nhanh một cách đáng tin cậy. Hoạt động giữa các blockchains layer 1 và các ứng dụng phi tập trung (dApp), dịch vụ của SubQuery cho phép các nhà phát triển tập trung vào ứng dụng chính và giao diện người dùng của họ mà không cần mất thời gian xây dựng chương trình phụ trợ tùy chỉnh để xử lý dữ liệu.
• Bluzelle (BLZ) là nền tảng nhằm cung cấp dịch vụ lưu trữ Database chuyên dành cho các dApp. Nền tảng xây dựng với mục tiêu đáp ứng được những yêu cầu về chi phí, khả năng mở rộng hạn chế và sự phức tạp của các hệ thống cơ sở dữ liệu hiện có. Bluzelle chú trọng vào việc lưu trữ dữ liệu kích thước nhỏ hơn, có thể dễ dàng truy vấn và truy cập vào cơ sở dữ liệu. Nền tảng cũng hỗ trợ phát triển mạng Internet phân cấp.

Oracles (Cung cấp dữ liệu Offchain)

• Kylin Network (KYL) là một mạng lưới Oracle phi tập trung (decentralized Oracle network) được xây dựng trên một Substrates của Polkadot.Thông qua Substrate framework, Kylin Network có thể mở rộng và tương tác với nhiều Blockchain khác. Kylin Network không trực tiếp tạo ra data mà chúng sẽ được Oracle Node (Miner) thu thập từ các nguồn bên ngoài (có thể từ On-chain hoặc Off-chain). Dữ liệu sau khi được xử lý được đưa đến Data Warehouse và sẵn sàng được sử dụng bởi Data Consumer. Trong quá trình này, Arbitration Node (Arbitrator) sẽ có nhiệm vụ đảm bảo tính bảo mật và độ chính xác của Off-chain data được cung cấp bởi Oracle Node. Arbitration Node có quyền thách thức tính hợp lệ của một giá trị hoặc dữ liệu được khai thác bởi Oracle Node. Vì cả Oracle Node và Arbitration Node đều được yêu cầu Stake KYL Token để tham gia mạng lưới. Nếu ai đó cố tình phá hoại Mạng lưới thì họ sẽ mất số KYL Token mà họ Stake.Ngoài ra, Kylin Network còn cung cấp 2 công cụ hữu ích hơn cho Data Consumer là Kylin Marketplace và Kylin Analytics. Mạng Kylin cũng đã quyết định ra mắt trên Kusama và Pichiu, mạng canary parachain của Kylin trên Kusama. Người hold Kylin cũng sẽ có cơ hội nhận Airdrop trong thời gian sắp tới.

• Ares Protocol (ARES) là một giao thức Oracle xác minh trên chuỗi được cung cấp bởi Polkadot. Giao thức cung cấp dữ liệu bên ngoài chuỗi với độ tin cậy cao một cách hiệu quả và không cần chứng thực. Ares được xây dựng trên Substrate, như một parachain để liên kết với hệ sinh thái của Polkadot và chia sẻ sự đồng thuận về bảo mật của nó, có thể mở rộng cung cấp các dịch vụ dữ liệu phi tập trung cho hệ sinh thái Polkadot và các parachain của nó.
• Paralink (PARA) là một nền tảng Oracle đa chuỗi (Crosschain) dành cho DeFi và những app của blockchain khác. Dự án tập trung phát triển mảng Oracle bằng cách sử dụng data thế giới thực trong các DeFi app thông qua ngôn ngữ lập trình PQL rồi chuyển chúng trở lại các Smart contract thông qua các lệnh gọi. Bằng việc sử dụng Paralink Node, các Node này có thể được chạy như một giải pháp tự lưu trữ, cung cấp giải pháp nhập dữ liệu tập trung nhưng có chi phí thấp. 
• Một vài dự án khác chạy Oracles trên Polkadot có thể kể đến như: Chainlink, OptionRoom,

Identity

• KILT Protocol (KILT): Kilt Protocol được  xây dựng trên Polimec (Polimec được xây dựng trên Substrate của Polkadot). Kilt Protocol cho phép mỗi cá nhân hoặc các pháp nhân tổ chức được sẽ xác minh trên blockchain thông qua số nhận dạng phi tập trung trên nền tảng Web3 của hệ sinh thái Polkadot. KILT đưa quy trình tin cậy cũ về thông tin đăng nhập trong thế giới thực (hộ chiếu, giấy phép lái xe, chứng chỉ, v.v.) vào thế giới kỹ thuật số, đại diện cho danh tính của bạn trong khi vẫn giữ dữ liệu của bạn ở chế độ riêng tư và thuộc quyền sở hữu của bạn.
• Litentry (LIT) là một giao thức để nhận dạng phi tập trung trước tiên của hệ sinh thái Polkadot. Litentry tập trung nhiều vào bảo vệ quyền riêng tư của người dùng. Litentry thực hiện những giao dịch cross-chain, mục đích để trở thành Parachain trong mạng Polkadot. 

Smart Contract

• Moonbeam (GLMR) là một dự án trên mạng lưới Polkadot tương thích với Ethereum gần như tuyệt đối. Moonbeam Network xác định mục tiêu của mình là các nhà lập trình để phát triển nền tảng một cách mạnh mẽ. Đồng thời, cung cấp cho người dùng với khả năng tương thích toolchain và Network dành cho các nhà phát triển Ethereum. Dự án Moonbeam cũng chia sẻ tính năng bảo mật từ chuỗi Relay – Chain và kết hợp với nhiều chuỗi Parachain khác ở mạng lưới Polkadot. Ngoài ra, Moonbeam cũng sở hữu mạng lưới con có tên là MoonRiver (Nền tảng chạy trên Kusama). MoonRiver cho thấy khả năng hoạt động cực kỳ tốt, mức giá của token MOVR cũng đã tăng gấp 10 lần giá trị.

• Clover Finance (CLV) là dự án phát triển về layer nền tảng nhằm hỗ trợ cho những ứng dụng defi hoạt động 1 cách liền mạch. Mục tiêu của dự án là giảm thiểu các trở cho những ứng dụng trên những layer nằm trên các layer nền tảng và điều này sẽ tạo nên điều kiện thuận lợi cho những layer không cần khoản phí giao dịch nhằm đơn giản hóa trải nghiệm của người dùng cũng như cung cấp 1 loạt những công cụ cho nhà phát triển.

Lending & Borrowing

Nếu Dex là bước đầu tiên để thúc đẩy dòng tiền lưu chuyển trên Onchain thì Lending & Borrowing là công cụ giúp người dùng có thể chi tiêu nhiều hơn số tiền họ sở hữu. Lending & Borrowing ra đời từ nhu cầu thực tế của người dùng, người cho vay kiếm được khoản lãi suất từ khoản tiền cho vay, người đi vay có thể sử dụng nhiều vốn hơn để tối đa hóa lợi nhuận từ việc đầu tư của họ. Có thể thấy Lending & Borrowing là rất quan trọng với DeFi bởi chúng gia tăng tính thanh khoản của thị trường cũng như có thêm nhiều dịch vụ như Lending Pool hay Farm trên Pool ra đời. Một số ứng dụng nổi bật trên Polkadot cụ thể:

• Acala (ACA) là sự kết hợp giữa Lending Pool và một giao thức Liquid Staking Derivatives. Lending Pool của Acala khá giống với Maker, người dùng Deposit tài sản được cho phép làm Collateral và có thể rút aUSD (Acala USD) hoạt động ở các giao thức khác. Acala được xây dựng dựa trên Substrate framework để có thể trở thành Parachain ngay từ đầu trên Polkadot, cho phép dữ liệu và Token có thể được chuyển giữa các parachains một cách liền mạch. Ngoài ra, Acala cũng tham gia vào khá nhiều mảng khác nhau trong hệ sinh thái của Polkadot, hoạt động Public Sale đã diễn ra khá thành công trong cuối tháng 8/2021. Đây là một trong những dự án được nhiều người quan tâm trong hệ sinh thái này. 

• Konomi (KONO) là một Lending Pool cho phép người dùng vay và cho vay tài sản. Nó hoạt động tương tự Compound và Aave, người dùng Deposit tài sản vào giao thức và nhận lãi suất, người đi vay có thể vay tối đa tầm 50% – 75% giá trị tài sản Deposit vào giao thức(Overcollateral) và phải chi trả lãi suất cho khoản vay của mình. Tương tự Acala, Konomi cũng được thiết kế để trở thành Polkadot Parachain ngay từ đầu cho phép Lending của Konomi có thể tương tác với nhiều tài sản hơn.

Central Bank

• Alaca (ACA) là trung tâm tài chính của Polkadot, tập trung vào thiết kế cơ chế và giao thức tài chính phi tập trung, mô hình hóa và quản trị kinh tế parachain. Alaca đưa ra mục tiêu phát hành Acala Dollar (aUSD) với tỷ lệ 1 aUSD = 1 USD là một stablecoin phi tập trung cho phép người dùng gửi và nhận USD trên bất kỳ blockchain nào được kết nối với mạng Polkadot. Stablecoin này sẽ hỗ trợ đắc lực cho các nền tảng DeFi khác chạy trên Polkadot. 

Polkadot Wallet

• Polkadot.js là nơi được sử dụng để lưu trữ các token thuộc hệ sinh thái Polkadot. Đây không phải là ứng dụng hay ví trực tuyến, mà là một tiện ích trên các trình duyệt thông thường như: Chrome, Brave, Cốc Cốc, FireFox… Ngoài lưu trữ, ví Polkadot.js còn cho phép staking DOT và được sử dụng phần lớn để tương tác với các UI/UX của DeFi hiện đang testnet như Polkaswap, Acala Network, Kusama, Bifrost, Kulupu, Plasm…
• PolkaWallet là ứng dụng dành riêng cho thiết bị di động. Loại ví này phù hợp với các nền tảng thuộc hệ sinh thái Polkadot như Laminar, Kusama, Acala và các đồng tiền khác chạy trên Polkadot. Polkawallet có giao diện thân thiện với người dùng. Đây là một lựa chọn tốt cho người mới bắt đầu. Với Polkawallet, người dùng có thể lưu trữ, nạp gửi DOT cũng như staking hoặc dùng vote cho nền tảng Polkadot một cách thuận tiện và đơn giản.

DEX 

• HydraDX (XHDX) là một cross-chain liquidity protocol được xây dựng trên Substrate của Polkadot. Nền tảng cung cấp một bộ framework cho phép xây dựng các blockchains chuyên biệt do được thừa hưởng tốc độ giao dịch nhanh, phí thấp, bảo mật cao và hỗ trợ Cross-chain từ nền tảng Substrate. HydraDX được tối ưu hóa với mục đích trao đổi giá trị giữa các tài sản Crypto. Cụ thể, nền tảng cho phép thanh khoản một cách linh hoạt tất cả các loại tiền mã hóa thông qua nhóm thanh khoản đa tài sản đầu tiên của loại hình này – HydraDX Omnipool. Nhờ khả năng tương tác giữa hệ sinh thái Polkadot và Ethereum, HydraDX có thể trở thành cỗ máy thanh khoản vô cùng hiệu quả cho các hệ sinh thái trên. Không giống các đại đa số DEX/AMM hiện nay, người dùng phải thêm thanh khoản theo cặp (Pair), với DEX / AMM của HydraDX người dùng có thể thêm thanh khoản theo 1 bên (One Side). Bản thân giao thức HydraDX cũng trở thành một nhà cung cấp thanh khoản phù hợp cho tất cả các tài sản được xây dựng trên Substrate.
• Alaca(ACA): Giống với Uniswap, sàn DEX của Acala cũng cung cấp chức năng swap (dù mới chỉ trong giai đoạn thử nghiệm), cho phép sàn giao dịch phi tập trung của Acala tạo thanh khoản nhanh,  hỗ trợ người dùng giao dịch tiền điện tử chéo trên nhiều blockchain đã liên kết với Polkadot mà hầu như không gặp phải rào cản nào đáng kể.
• Zenlink (ZLK) là một giao thức DEX cross-chain cơ bản dựa trên Polkadot với mục tiêu trở thành DEX trung tâm của của Polkadot. Bằng cách tích hợp Module Zenlink DEX, Zenlink có thể cho phép các parachains nhanh chóng sở hữu các khả năng DEX và chia sẻ thanh khoản với các parachains khác.

Liquidity

• Stafi (FIS) (Xuất phát từ cụm từ Staking Finance) là một giao thức DeFi nhằm mục đích mở khóa tính thanh khoản của các tài sản staking. Giao thức STAFI sẽ giải quyết mâu thuẫn giữa tính thanh khoản và tính bảo mật trên mainnet của một đồng token bằng cách phát hành một loại token khác gọi là rToken (Reward Token, ví dụ rXTZ, rAtom, rDot,…), nhằm cung cấp tính thanh khoản cho các tài sản được staking. Khi người dùng staking PoS thông qua Stafi, họ sẽ nhận lại một lượng rToken tương đương. rToken giúp tăng tỷ lệ staking lên mức cao hơn đồng thời khả dụng để giao dịch

Bridge

• PolkaBridge (PBR) là một nền tảng được thiết kế như một cây cầu kết nối Polkadot với các blockchains khác. Sản phẩm nổi bật nhất của PolkaBridge là PolkaBridge DEX – sàn giao dịch phi tập trung cho phép người dùng hoán đổi các token trên Polkadot sang các token trên các nền tảng blockchain khác (và ngược lại) mà không cần phải qua bất kỳ bên trung gian nào.
• PolkaBTC là cầu nối Bitcoin-Polkadot cho phép người dùng mint các tài sản được back bởi Bitcoin với tỉ lệ 1:1 vào Polkadot
• Ngoài ra còn có một số cái tên khác như Snowfork, Pontem Network, pLIBRA

Asset Managermant

• Bên cạnh mảng Lending & Borrowing, cả Alaca và Konomi đều cùng tham gia vào Asset Managermant của hệ sinh thái Polkadot
• Centrifuge là dự án kết nối các tài sản trong thế giới thực với DeFi với mục tiêu là để giảm chi phí cho các doanh nghiệp vừa & nhỏ và cung cấp cho các nhà đầu tư DeFi một nguồn lợi nhuận ổn định trong thị trường Crypto đầy biến động.

NFT/Gaming

Bit.Country (NUUM) là một nền tảng phi tập trung được xây dựng dựa trên Substrate của Polkadot với ý tưởng là tạo ra một nền tảng cho phép người dùng xây dựng thế giới ảo Metaverse cho riêng mình. Bit.Country cho phép người dùng sử dụng các tính năng có sẵn của nền tảng này như Token Economy, Marketplace, quản lý NFT, Staking và Hệ thống quản trị (Governance) để hỗ trợ việc xây dựng cộng đồng của chính họ. Bit.Country còn cung cấp các ứng dụng trò chơi theo xu hướng Play to Earn, mọi người đều có thể tham gia các trò chơi để kiếm thêm thu nhập cho mình. Các tài sản trong Bit.Country đều được mã hóa dưới dạng NFT.

Tuy nhiên các dự án NFT và Gaming khác trên Polkadot chưa có nhiều dự án nổi bật, một số dự án có thể kể đến như: CryptoSpells, PolkaFantasy, Lamdamoon Metaverse, myNFT, CheersLand, …

Social Network

Subsocial là một nền tảng mở cho mạng xã hội phi tập trung và là marketplace được xây dựng trên Polkadot với IPFS tech stacks. Đây là mạng xã hội sở hữu tính năng không kiểm duyệt, cho phép người dùng kiếm tiền bằng nội dung sẵn có và công bằng bên trong nền tảng. Người dùng cũng có thể tạo mạng lưới cộng đồng cho mình với các pallets Substrate được cung cấp. Subsocial hướng tới các giá trị cho cộng đồng, giảm sự độc quyền của các nền tảng lớn, áp dụng mô hình kiếm tiền công bằng với nền tảng phi tập trung: Một nền tảng tập trung lấy nhiều giá trị từ người dùng trong khi lại trả cho họ quá ít và các lựa chọn thanh toán cũng rất hạn chế. Người dùng sở hữu Subsocial token sẽ được quyền tham gia quản trị mạng lưới với cơ chế tương tự như Polkadot

Tổng kết

Qua hai phần bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin tổng quan về hệ sinh thái POLKDADOT và những tiềm năng mà dự án hứa hẹn. Mong rằng bài viết này giúp bạn đọc có thể hiểu hơn về thông tin cũng như những đặc tính mà hệ sinh thái POLKADOT đang hướng tới, từ đó có thể đưa ra cho mình sự lựa chọn đầu tư phù hợp và an toàn.

Tổng hợp