“Phi tập trung” dường như được sử dụng nhiều trong crypto hơn là thực tế. Khoảng hai ngày trước, chuỗi BNB đã phải tạm dừng tất cả các hoạt động trên mạng của mình vì một vụ hack.
Công nghệ blockchain có thể là tương lai không thể chối cãi của ngành tài chính với những đặc tính như minh bạch, dữ liệu không thể bị thay đổi, phi tập trung, … nhưng thực tế, “phi tập trung” dường như được sử dụng nhiều trong crypto hơn. Khoảng hai ngày trước, chuỗi BNB đã phải tạm dừng tất cả các hoạt động trên mạng của mình vì một vụ hack.
Theo tin tức, vụ hack dẫn đến thiệt hại khoảng 100 triệu USD. Tuy nhiên, vấn đề cần lưu ý ở đây là hệ thống có thể tạm dừng hoạt động trên một mạng được cho là “phi tập trung” nhanh như thế nào.
Trong khi việc tạm dừng phải xảy ra để ngăn chặn tổn thất thêm, nó có vẻ hơi khó hiểu và liên quan đến việc một nhóm 19 validators dễ dàng quyết định đóng toàn bộ chuỗi khối. Điều này rõ ràng cho thấy mạng hướng tới tập trung hơn là phân quyền. Nếu toàn bộ blockchain có thể liên hệ với một vài người để đóng một mạng lưới, thì thuật ngữ “do cộng đồng điều khiển” có thực sự có ý nghĩa trong hệ thống?
Kể từ khi ra đời, khái niệm “phi tập trung” đã gây ra một cuộc tranh luận lớn, và với một loạt các sự kiện gần đây, có vẻ cuộc tranh luận này vẫn sẽ còn kéo dài một thời gian nữa. Sự phân quyền thực sự có thực sự tồn tại trong thế giới crypto không? Hãy cùng tìm hiểu.
Phi tập trung trong blockchain
Mục đích của phi tập trung trong blockchain là chuyển quyền lực từ cơ quan tập trung sang mạng phân tán. Và chúng tôi đã thấy cách tiếp cận này bắt nguồn từ các đồng crypto như Bitcoin. Bitcoin hiện là hệ thống blockchain phi tập trung nhất, với hơn 12.000 node xác thực trên mạng.
Ethereum cũng đã thành công trong việc chạy một hệ thống phi tập trung với cơ chế đồng thuận PoW của nó. Tuy nhiên, người dùng bắt đầu đặt câu hỏi về sự phân quyền của mạng kể từ khi nó chuyển sang PoS. Tình hình khá giống với các blockchain PoS khác trong hệ sinh thái vì chúng không thể cung cấp chính xác mức độ hoạt động bất biến được cung cấp bởi một hệ thống phi tập trung.
PoW và PoS
Do những hạn chế của bộ ba đặc tính của blockchain: phi tập trung, bảo mật và khả năng mở rộng, hầu hết các mạng blockchain chỉ có thể cung cấp hai trong ba lợi ích của hệ sinh thái. Để phục vụ cho số lượng người dùng ngày càng tăng và tối ưu hóa trải nghiệm khi cơ sở người dùng của họ mở rộng, các nhà phát triển blockchain liên tục cần chú trọng nhiều hơn vào việc cung cấp khả năng mở rộng và bảo mật. Và cách tiếp cận này liên tục dẫn đến sự suy giảm của tính phi tập trung. Điều này có mối liên quan đặc biệt với các cơ chế đồng thuận như PoS và PoW.
Proof-of-work và Proof-of-stake là cơ chế mà hầu hết các mạng sử dụng để xác thực các giao dịch trong giao dịch crypto ngày nay. Người ta thường tin rằng hầu hết các hệ thống PoS ít phi tập trung hơn PoW. Vì PoS thưởng cho những người có nguồn cung cấp mã token cao hơn so với những người có nguồn cung cấp thấp hơn, nên việc tin rằng nó thúc đẩy sự tập trung là điều hoàn toàn tự nhiên. Nếu một nhóm người có thể dễ dàng có được quyền lực bằng cách có cổ phần cao hơn, thì tiền đề của sự phân quyền sẽ trở thành vấn đề.
Hầu hết các mạng ban đầu được xây dựng trên cơ chế PoW buộc phải chuyển sang đồng thuận PoS vì quá trình chuyển đổi này hiệu quả năng lượng và sẽ tăng khả năng mở rộng. Tuy nhiên, nó đồng nghĩa với việc làm mức độ tập trung tăng cao hơn. Các hệ thống chuỗi khối thường phải hy sinh mức độ phân quyền để đạt được khả năng mở rộng và bảo mật.
Quản trị và phát triển
Đối với các hệ thống PoW, phần lớn hoạt động của chúng là do cộng đồng điều khiển. Các thành viên cộng đồng có thể đề xuất các cải tiến, mà sau đó các nhà xác nhận mạng có thể tranh luận. Nếu hầu hết các nhà khai thác nút bầu chọn cho một ý kiến là hướng hành động tốt nhất, nó sẽ được thực hiện. Mô hình quản trị này cũng là lý do tại sao PoW được coi là một hệ thống phi tập trung hơn cho các mạng blockchain.
Mặt khác, các nhóm sáng lập chịu trách nhiệm chính về quản trị mạng PoS, điều này làm góp phần tăng thêm vấn đề tập trung trên các hệ thống PoS. Trong hầu hết các trường hợp, nếu một tổ chức sáng lập muốn áp dụng các thay đổi hoặc nâng cấp trên mạng, thì người xác nhận của mạng vẫn phải phê duyệt và thực hiện những thay đổi này.
Tổ chức sáng lập chỉ có thể thực hiện các thay đổi theo ý muốn nếu mạng có ít validator và họ kiểm soát một phần đáng kể trong số đó. Việc xử lý nhanh chóng của Binance về sự đồng thuận giữa những validator và tắt mạng trong khi bị tấn công là bằng chứng về điều này. Ngoài ra, nếu một tỷ lệ lớn chủ sở hữu token và người xác thực trên mạng thuộc team phát triển dự án, thì có thể nói rằng có rất ít hoặc không có sự phân quyền ở đây.
Kết luận
Sự phi tập trung có thể được đo lường chủ yếu thông qua sự đồng thuận của mạng lưới và với tỷ lệ lớn hơn các hệ thống blockchain hoạt động trên PoS, vấn đề này sẽ tiếp tục được tranh cãi trong một thời gian dài. Nếu các hệ thống blockchain tiếp tục ưu tiên hiệu suất và khả năng mở rộng, thì “phi tập trung” có thể bị đánh đổi. Có lẽ sẽ thuật ngữ “bán phi tập trung” sẽ phù hợp hơn trong thời điểm này.
Nguồn: Hackermoon
