Ngay từ ngàn xưa, tiền luôn là thứ được quan tâm nhiều nhất trên thế giới, và không có lý do gì mà tiền không được xem xét một cách kỹ lưỡng, bởi chúng mang thông tin về giá trị của mọi thứ. Toàn bộ hoạt động kinh tế đều bắt nguồn từ việc ghi chép thông tin này, nếu như các ghi chép này được thực hiện một cách chính xác.w
Năm 2009, khi Bitcoin ra đời, nó mở ra một cánh cửa mới, một góc nhìn mới về cách thông tin đó được quản lý và truyền tải. Hay nói cách khác, công nghệ blockchain đã làm điều này. Trong khi Satoshi Nakamoto đã tưởng tượng Bitcoin như một thứ tự chủ về quyền lực và chủ quyền, đứng ngoài tầm kiểm soát của chính phủ và ngân hàng trung ương, thì blockchain vẫn là một công cụ trung lập.
Một công cụ có thể thúc đẩy một làn sóng tài chính công nghệ mới – đó là việc tạo ra các token đại diện cho tài sản trong thế giới thực (RWAs). Những loại token này có tất cả các đặc điểm của tài sản trên blockchain – tính minh bạch, hiệu quả và khả năng tự quản lý – nhưng được hỗ trợ bằng tài sản trong thế giới thực.
Internet > Blockchain > Token
Công nghệ blockchain đã đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng sự tin tưởng cần thiết để Bitcoin trở thành một tài sản kỹ thuật số có giá trị gần nửa nghìn tỷ USD. Bằng cách sử dụng mật mã với các khối dữ liệu được nối tiếp, trong đó mỗi khối mới phụ thuộc vào khối trước đó, Bitcoin đã thể hiện rằng các bản ghi kỹ thuật số có thể trở nên bất biến và không thể thay đổi.
Và nếu giá trị trong thế giới thực có thể được đưa vào thế giới số một cách an toàn, chúng ta dường như đang đứng trước cánh cửa của một kỷ nguyên mới. Kỷ nguyên của việc tạo ra các token đại diện cho tài sản thế giới thực. Nếu một thứ gì đó có thể được xác minh pháp lý là một tài sản, nguyên tắc đó có thể được biểu thị dưới dạng một tài sản có thể giao dịch. Vì vậy, phạm vi của RWAs là không giới hạn, từ bất động sản, nghệ thuật, chứng khoánhay các mặt hàng xa xỉ,…
Token hóa RWAs mang tính đột phá bởi vì nó mở cửa cánh cửa giao dịch 24/7 cho một thị trường toàn cầu – trước đây chỉ dành cho các tổ chức đặc biệt. Thậm chí cả các tài sản không đồng nhất như máy móc hoặc hàng hóa cũng có thể dễ dàng chia nhỏ để bán quyền sở hữu theo tỷ lệ trên không gian số. Nhưng trên hết, token hóa RWAs giúptăng tốc lưu thông dòng vốn bằng cách loại bỏ hoặc giảm thiểu đáng kể sự can thiệp của các trung gian.
Tuy nhiên, đối với một thứ quan trọng như giá trị, sự sáng tạo “đột phá” thường bị bỏ qua. Hơn nữa, chưa rõ liệu có thể loại bỏ các trung gian trong tất cả các trường hợp hay không, nhưng điều đó có thể làm mất đi ý nghĩa của RWAs được token hóa. Với suy nghĩ đó, chúng ta phải làm thế nào để đánh giá tình trạng hiện tại của RWAs được token hóa và tương lai của chúng?
Đo lường động lực đổi mới tiền tệ
Mười bốn năm sau khi Bitcoin xuất hiện, 4,2% dân số toàn cầu, hơn 420 triệu người, tham gia vào công nghệ blockchain bằng cách nắm giữ tài sản tiền mã hóa. Tỷ lệ này tốt hay xấu? Sẽ ra sao nếu neo nó vào một điểm tham chiếu để đo tỷ lệ token hoá RWAs?
Để đo lường động lực của cách mạng công nghệ tài chính, một cách tiếp cận đáng chú ý là xem xét sự quan tâm của các nhà đầu tư. Tuy nhiên, điều này thường dẫn đến các kết quả cường điệu và không phản ánh độ bền vữngcủa công nghệ. Một cách tiếp cận khác là nhìn vào chu kỳ thay đổi công nghệ dài hạn, theo khung “Perezian.”
Theo mô hình này, có bốn giai đoạn trong chu kỳ thay đổi công nghệ: Giai đoạn khởi đầu, Giai đoạn thích ứng, Giai đoạn bong bóng và Giai đoạn phát triển mới. Hiện tại, dường như chúng ta đã đi từ giai đoạn một (sự xuất hiện – internet) sang giai đoạn hai (sự cài đặt – blockchain).
Trong giai đoạn vàng, giai đoạn trưởng thành, công nghệ mới được tích hợp hoàn toàn vào cơ cấu kinh tế và xã hội. Điều này thường kéo dài vài thập kỷ cho đến khi lợi nhuận giảm dần hoặc cho đến lần gián đoạn tiếp theo.
Qua từng giai đoạn, chúng ta có thể nhớ ngay tới giai đoạn bong bóng dot-com vào cuối những năm 1990, khi “sự xuất hiện” là Internet, cùng là tiền đề cho Bitcoin và token hóa. Vào tháng 10/2002, chỉ số Nasdaq Composite, đại diện cho các công ty tập trung vào Internet, đã giảm 740% so với đỉnh cao vào tháng 3/2000. Nếu áp dụng mô hình Perezian, chúng ta đã đi từ giai đoạn một (Internet) sang giai đoạn hai (blockchain).
Hơn nữa, với sự xuất hiện của hàng loạt sự kiện phá sản không ngừng vào năm 2022, từ Terra và Celsius đến FTX, chúng ta dường như đã đạt đến giai đoạn bong bóng. Điều này cũng thể hiện qua việc dòng tiền đầu tư mạo hiểm đã sụt giảm mạnh. Theo dữ liệu từ PitchBook, trong nửa đầu năm 2023 chỉ có 814 giao dịch đầu tư vào thị trường tiền mã hoá được thực hiện, giảm mạnh so với 1,862 giao dịch trong năm 2022.
Đối chiếu các dữ liệu, với việc các startup chỉ thu hút được khoảng 325 triệu USD trong quý 2/2023 so với 3,5 tỷ USD vào thời kỳ đỉnh cao của quý 1/2021. Vậy là RWAs thậm chí đã phát triển từ “Giai đoạn bong bóng” sang “Giai đoạn phát triển mới”?
Token RWA: Khả năng phục hồi từ sự phân quyền
Như đã đề cập trước đây, RWAs được token hóa chỉ đại diện cho sự “sự xuất hiện” nếu có thể xác định một tài sản mà không cần sự trung gian. Chẳng hạn, hãy tưởng tượng một nông dân mua một token để mở rộng hoạt động. Token RWA cụ thể này sẽ đại diện cho thiết bị nông nghiệp như một chiếc máy cày.
Token này có sẵn trên một nền tảng cụ thể nào đó. Nông dân sẽ trả ít tiền hơn cho token/máy cày vì anh ta sẽ không phải đối mặt với một trung gian như một đại lý phân phối. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu nền tảng đó gặp sự cố?
Nếu thiếu nền tảng phát hành token, nông dân sẽ làm thế nào để đổi token hoặc xác định quyền sở hữu của chiếc máy cày trong tương lai khi anh ta muốn bán nó?
Giải pháp này được đề xuất dưới dạng hợp đồng thông và lưu trữ trên nền tảng các blockchain lớn như Ethereum. Có thể bạn còn nhớ, Bộ Tài chính Mỹ đã trừng phạt Tornado Cash, một dịch vụ trộn tiền mã hoá. Tuy nhiên, ngay cả sau khi bị trừng phạt, hợp đồng thông minh cơ bản vẫn tiếp tục hoạt động, tuy không còn giao diện web do Infura/Alchemy cung cấp.
Và sau đó, chỉ cần một vài bước đơn giản để vượt qua khối với Interplanetary File Storage. Đây là một công cụ DeFi mà các nhà đầu tư mong đợi khi mua các tài sản thật dưới dạng token. Miễn là mạng lưới blockchain vẫn hoạt động, được bảo vệ bởi hàng ngàn nút trên khắp thế giới,thì khả năng trao đổi token vẫn độc lập với sự tin tưởng vào bất kỳ nền tảng Web3 nào.
Nói cách khác, các token RWA hoạt động như các hợp đồng thông minh không thể đảo ngược và không thể hủy bỏ. Chúng ta đã thấy điều này với các token không thể thay thế (NFT), khi chúng có thể xác minh các điều kiện sở hữu/quyền phí, bao gồm quyền sở hữu theo tỷ lệ được chia nhỏ. Các token RWA sẽ mở rộng điều khoản hợp đồng thông minh để bao gồm cả việc giải quyết tranh chấp thông qua các bộ giải quyết tranh chấp phi tập trung.
Bối cảnh hiện tại của RWA được token hóa
Với vai trò là công cụ token hóa tiền tệ fiat, stablecoin đã và đang thúc đẩy thị trường RWA, trong khi các loại tiền mã hoá có thể tạo ra lợi nhuận từ các dự án cụ thể hoặc đóng vai trò là một mặt hàng khan hiếm. Ví dụ, Bitcoin được ví như vàng số. Trong khi NFTs sẽ hóa quyền sở hữu tài sản chung đối với sách điện tử, album hay tác phẩm nghệ thuật. Nhìn chung, Token RWA tổng quát là bước tiến tự nhiên.
Sự bùng nổ đầu tiên sẽ liên quan đến các tài sản không đòi hỏi cơ sở hạ tầng bổ sung, như Internet of Things (IoT). Sau cùng, tài sản thật sẽ phải tích hợp theo thời gian thực để trạng thái của chúng (vị trí/giá) được truyền tải đến mạng lưới blockchain.
Hình thức sớm nhất của công nghệ này đã xuất hiện trong việc theo dõi kiện hàng. Vì lý do này, các tài sản RWAs trừu tượng hơn sẽ được ưu tiên. Larry Fink, CEO của công ty quản lý tài sản lớn nhất thế giới, BlackRock, đã ámchỉ rằng, những tài sản này sẽ là cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ tài chính khác quen thuộc.
Các công ty khởi nghiệp như Tzero và Securitze đã tự khẳng định mình là những nhà cung cấp dịch vụ token hóa kỳ cựu. Tương tự, Nền tảng Tài sản Kỹ thuật số của Goldman Sachs (DAP) cũng đã được triển khai vào tháng 1/2023. Các ngân hàng lớn tại Mỹ và các công ty Công nghệ lớn đã tham gia xây dựng các sản phẩm được token hóa trên một mạng lưới blockchain được cấp phép gọi là Canton.
Công ty Digital Asset đã phát triển Mạng lưới Canton, với Goldman Sachs là nhà đầu tư chính. Đáng ngạc nhiên là ngay cả các tổ chức tài chính bên ngoài cũng tham gia. Ngân hàng Đầu tư Châu Âu (EIB) đã phát hành trái phiếu kỹ thuật số thứ hai theo đơn vị tiền euro trên Canton.
Trên các mạng blockchain không được cấp phép, thị trường trái phiếu token hóa đang có giá trị khoảng 630,2 triệu USD, với lợi suất trung bình 5,25%. Đáng chú ý, tập đoàn công nghệ Đức Siemens đã sử dụng Polygon để phát hành trái phiếu kỹ thuật số doanh nghiệp đầu tiên trị giá 60 triệu euro, với thời hạn một năm.
dApp RWA, như một phần mở rộng của ứng dụng cho vay phổ biến AAVE, có quy mô thị trường 7 triệu USD. Đủ để nói, tất cả đều còn rất nhỏ so với con số 1 tỷ USD. Đây là lý do tại sao phạm vi của thị trường RWA toàn cầu đang nằm trong giai đoạn định giá và còn nhiều yếu tố bất định. Trong khi đó, Boston Consulting Group dự đoán hoạt động RWA trên chuỗi sẽ tăng từ 4 nghìn tỷ đến 16 nghìn tỷ USD vào năm 2030.
Sự gia tăng giao dịch bán lẻ, như được thấy qua các máy chủ Discord tập trung vào giao dịch cổ phiếu cũng có tiềm năng mở đường vào thế giới của RWA. Theo CySEC, gần 22% nhà đầu tư bán lẻ lấy ý tưởng giao dịch từ các nền tảng truyền thông xã hội. Hơn nữa, các cộng đồng này đóng vai trò là nơi ươm mầm cho các ý tưởng đổi mới, vì vậy không khó để thấy các RWA được mã hóa cũng nhận được sự chú ý ở đó – trong ‘ngôi nhà’ mới này của nhà giao dịch bán lẻ.
Trong tương lai gần, tính theo phần trăm GDP toàn cầu, thị trường token hóa sẽ đạt 2,5% vào năm 2025, chủ yếu là vốn chủ sở hữu và trái phiếu. Việc áp dụng thực sự sẽ thể hiện với “các tài sản có thể mã hóa khác” đa dạng hơn thời điểm cuối những năm 2020.
Bên cạnh các tài sản blockchain và tiền điện tử, việc hiểu các công cụ tài chính truyền thống như giao dịch quyền chọn là rất quan trọng vì chúng vẫn tiếp tục đóng một vai trò trong động lực thị trường. Sự cùng tồn tại và khả năng phối hợp tiềm năng của chúng với các tài sản được mã hóa có thể trở thành một lĩnh vực nghiên cứu và đầu tư hấp dẫn khi kỷ nguyên đa dạng hóa tài chính mới này mở ra.
Mục tiêu cuối cùng của RWAs: Nền kinh tế hoàn chỉnh
Do những hạn chế còn đọng lại sau mùa đông tiền mã hoá, việc các ngân hàng ngừng cung cấp dịch vụ tiền mã hoá và chu kỳ tăng lãi suất của FED đã khiến nguồn vốn càng trở nên khan hiếm hơn. Tuy nhiên, theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), thế giới đã hoàn toàn sẵn sàng với token hóa. Trong khi giáo sư Jason Potts từ Đại học RMIT cho rằng, mục tiêu cuối cùng của việc token hóa là “tái tạo cơ sở hạ tầng xã hội trong thế giới thực vào trong thế giới kỹ thuật số”.
Theo Chương trình nghị sự 2030, GS. Potts hình dung ra một loại hình thương mại mới kết hợp liền mạch nền kinh tế vật chất và kỹ thuật số thành một “nền kinh tế có thể tính toán”. Đó là bánh răng cuối cùng của câu hỏi về mã hóa. Nếu tất cả tài sản trên thế giới đều được mã hóa và có thể truy cập được trên sổ cái công khai, điều này sẽ tạo ra một “nền kinh tế hoàn thiện”.
Mặc dù vậy, sự phát triển của thị trường RWA cũng phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý và các quy định pháp lý. Các tài sản thế giới thực, như bất động sản và trái phiếu, thường phải tuân thủ nhiều quy định pháp lý khác nhau. Do đó, việc token hóa RWAs đòi hỏi một sự hợp tác chặt chẽ giữa ngành công nghiệp tiền mã hoá và các cơ quan quản lý.
Cơ quan quản lý phải đảm bảo rằng việc token hóa các tài sản này tuân theo các quy định về bảo vệ người tiêu dùng, ngăn chặn rửa tiền và tài trợ cho khủng bố, và đảm bảo tính minh bạch và an toàn của giao dịch. Ngoài ra, cần có sự tham gia của các ngân hàng trung ương và cơ quan tài khóa để đảm bảo tính ổn định của các token RWA và ngăn ngừa các biến động giá quá lớn.
