Các dự án DeFi đã giải quyết được rất nhiều vấn đề của thị trường tiền mã hóa, cũng như mang đến nhiều cơ hội đầu tư thu về lợi nhuận khủng. Nhưng kèm theo đó là không ít những rủi ro tiềm ẩn, và Rug pull là một trong những rủi ro đáng lưu ý nhất.
Rug pull là gì?
Rug pull xuất phát từ cụm từ “pull the rug out from under (someone)”, có nghĩa là rút hỗ trợ một cách bất ngờ. Thuật ngữ này dùng để chỉ hành động nhóm phát triển đột ngột từ bỏ dự án sau khi huy động vốn từ nhà đầu tư.
Việc các nhóm phát triển hoặc nhà đầu tư lớn rút vốn từ Pool thanh khoản sẽ làm token mất giá trị. Sau đó, những nhà đầu tư khác sẽ lo lắng bán tháo token. Nhiều trường hợp, token sẽ về giá trị 0.
Kịch bản của Rug pull
Rug pull xảy ra nhiều nhất ở các dự án trong thị trường tài chính phi tập trung DeFi, đặc biệt là trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), vì các sàn giao dịch này cho phép niêm yết token mà không có bất kỳ yêu cầu kiểm tra nào. Ngoài ra, việc tạo token trên blockchain mã nguồn mở như Ethereum hiện nay rất dễ dàng và miễn phí.
Hai yếu tố trên đã tạo điều kiện thuận lợi cho một số thành phần lừa đảo lợi dụng để tạo ra những vụ Rug pull gây hoang mang cộng đồng như: SquidGame, SnowdogDAO, WhaleFarm…
Kịch bản của những vụ Rug pull thường xảy ra như sau:
- Nhóm phát triển dự án DeFi sẽ tạo token mới và niêm yết chúng trên sàn DEX. Để token này có giá trị, họ sẽ cung cấp thanh khoản cho nó bằng cách tạo nên những Pool thanh khoản, ghép nối với các đồng tiền mã hoá phổ biến như ETH, USDT…
- Để thu hút các nhà đầu tư bỏ tiền vào cung cấp thanh khoản (LP), những người tạo ra token này sẽ đưa ra một mức lợi suất cao hơn bình thường. Thậm chí họ sẽ phao tin lên các mạng xã hội như Telegram, Twitter… rằng sẽ đưa một lượng thanh khoản lớn vào dự án đó để lấy niềm tin của cộng đồng.
- Sau khi có nhiều các nhà đầu tư trao đổi ETH, USDT… của họ để lấy những token DeFi này, dự án sẽ rút hết thanh khoản trong các Pool này ra. Các đồng tiền sau đó được trao đổi trên một thị trường khác để nạn nhân không thể truy vết. Và tất nhiên, đồng token của dự án đó không còn thanh khoản, khiến giá trị của đồng tiền này giảm dần về 0.
Đặc điểm của các dự án Rug pull
Các dự án Rug pull thường có một số điểm chung sau đây:
- Lợi tức quá cao: Để thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia trong thời gian ngắn, lợi tức cao là một trong những chiêu trò hiệu quả nhất. Nhiều nhóm DeFi đưa ra mức lợi tức không tưởng để kích thích lòng tham của các nhà đầu tư. Ví dụ như WhaleFarm đã đưa ra mức lợi tức vượt quá 100% APY, trong khi một số pool khác chỉ dừng lại ở mức vài phần trăm. Nếu bạn thấy một pool cung cấp lợi nhuận quá tốt, đây có thể là một dấu hiệu đáng ngờ.
- Đội ngũ ẩn danh: Có thể có lý do để người sáng tạo ẩn danh, từ bảo mật và quyền riêng tư cho đến lý do cá nhân. Tuy nhiên, việc ẩn danh cũng khiến những kẻ xấu khó bị theo dõi hơn sau khi thực hiện một vụ lừa đảo. Nếu một dự án được bắt đầu ẩn danh, với các tài khoản mạng xã hội mới được tạo trong vòng vài ngày hoặc vài giờ sau khi ra mắt thì đó là một lá cờ đỏ lớn.
- Giá coin/token tăng phi mã: Với bất kỳ tài sản nào, nếu bạn không thể thấy lý do tại sao giá trị đang tăng nhanh chóng, hãy cẩn thận. Những kẻ lừa đảo có thể bơm thổi một dự án bằng cách huy động vốn hoặc tạo ra sự cường điệu giả để thu hút mọi người FOMO và tham gia vào. Nếu bạn không thấy các lý do chính đáng cho sự tăng giá phi mã này, hãy thật cẩn thận.
- Không có khóa thanh khoản: Hầu hết các pool thanh khoản hợp pháp đều khóa tiền của nhà đầu tư trong một khoảng thời gian nhất định. Điều này nhằm đảm bảo 2 mục đích. Đầu tiên, tính thanh khoản của nhóm cần thiết cho việc hoán đổi token, cho vay và các hoạt động khác được đảm bảo, để nhóm có thể tiếp tục hoạt động. Thứ hai, nó giúp những người sáng lập không bỏ dự án và chạy trốn với toàn bộ số tiền của nhà đầu tư. Một pool thành khoản nếu không có khóa, đó cũng là một sự nghi vấn khác.
Cách phòng tránh
Để phòng tránh Rug Pull, chúng ta cần kiểm tra rất nhiều yếu tố của dự án để tránh việc mất tài sản.
Dưới đây là 1 số điểm cần lưu ý:
- Đội ngũ phát triển ẩn danh: Khi tìm hiểu 1 dự án nào đó bạn cần kiểm tra team đứng sau thông qua trang web dự án. Hãy cẩn thẩn với các dự án không hiển thị thông tin đội ngũ Founder và Dev.
- Không có kiểm toán (audit): Các dự án tiền mã hóa đáng chú ý nhất sẽ phải kiểm toán bảo mật độc lập về code. Một dự án không có audit của bên thứ ba không nhất thiết phải lừa đảo. Nhưng bạn nên nghiên cứu dự án kỹ hơn trước khi đầu tư vào nó.
- Phân phối token không cân xứng: Kiểm tra việc phân phối của một dự án trên các trang như Etherscan sẽ cho bạn biết ai là người nắm giữ số lượng lớn nhất và cách chúng được phân phối. Nếu 1 hoặc 2 ví duy nhất nắm giữ lượng lớn nguồn cung thì việc bán tất cả cùng một lúc rất dễ dàng. Lúc đó làm cho rủi ro thao túng giá cao hơn.
- Thanh khoản thấp: Khi list lên các sàn DEX, dự án cần phải tạo thanh khoản trên các AMM, việc tạo thanh khoản thấp (dưới 100 nghìn USD) có thể là dự án lừa đảo.
- Mở khóa thanh khoản: Trên các AMM lớn đều có phần lock thanh khoản khi tạo, để dự án không thể rút pool trong 1 khoảng thời gian nhất định nhằm đem lại sự tin cậy cho nhà đầu tư. Hãy cẩn thận với các dự án có pool thanh khoản không được lock.
Lời kết
Khi ngành công nghiệp blockchain đang phát triển lớn mạnh hơn, Rug pull đang trở nên phổ biến hơn trong thế giới tiền mã hóa và DeFi cũng như các dự án NFT, GameFi. Trước khi xuống tiền đầu tư, bạn cần phải có sự nghiên cứu kỹ lưỡng và tìm kiếm những dấu hiệu rõ ràng, để có thể tránh được chúng.
PCB Tổng hợp
