Chuyên gia Weston Nakamura gọi trái phiếu chính phủ Nhật kỳ hạn 40 năm là thị trường nguy hiểm nhất toàn cầu, cảnh báo lây lan có thể kéo sụp tài sản vĩ mô.
Thị trường trái phiếu chính phủ Nhật Bản (JGB) kỳ hạn 40 năm đang trở thành mối đe dọa tiềm ẩn cho hệ thống tài chính toàn cầu, theo cảnh báo mới nhất từ chuyên gia phân tích thị trường Weston Nakamura. Dù bị nhiều nhà đầu tư quốc tế và giới truyền thông tài chính phớt lờ, Nakamura cho rằng quy mô khổng lồ kết hợp với sự thiếu hiểu biết phổ biến đã tạo nên một “hỗn hợp dễ cháy” có thể châm ngòi khủng hoảng tài chính lan rộng.
Nakamura dẫn chứng đoạn ghi hình từ Bloomberg, trong đó phát thanh viên kỳ cựu Guy Johnson thừa nhận chưa bao giờ theo dõi JGB kỳ hạn 40 năm. Với chuyên gia này, chính điểm mù thông tin là lý do khiến JGB trở nên cực kỳ nguy hiểm – một thị trường có khả năng định hình giá tài sản vĩ mô toàn cầu nhưng lại bị đại đa số bỏ qua, tạo điều kiện cho những cú sốc bất ngờ có thể kéo sụp các loại tài sản khác.
Đặc điểm then chốt được chỉ ra là tình trạng định giá sai lệch nghiêm trọng của JGB. Mặc dù Nhật Bản có tỷ lệ nợ công trên GDP lên tới 250% – cao nhất thế giới phát triển – lợi suất JGB vẫn thấp hơn đáng kể so với trái phiếu kho bạc Mỹ. Đáng chú ý hơn, Nakamura chỉ ra biến động của JGB kỳ hạn 30 và 40 năm hiện đã trở thành chỉ dấu dẫn dắt phần dài hạn của đường cong lợi suất Kho bạc Mỹ, cho thấy mối liên kết ngày càng chặt chẽ giữa hai thị trường trái phiếu lớn nhất thế giới.
Hậu quả từ chính sách tiền tệ cực đoan
Nakamura khẳng định sự mong manh hiện tại của thị trường JGB là hệ quả trực tiếp từ chính sách nới lỏng định lượng và định tính (QQE) cũng như kiểm soát đường cong lợi suất (YCC) kéo dài cả thập kỷ của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ). Các biện pháp này đã đè nén hoàn toàn phần bù kỳ hạn (term premium), buộc các ngân hàng và công ty bảo hiểm Nhật phải mua trái phiếu kỳ hạn rất dài để tìm kiếm lợi suất. Đã từng có thời điểm BOJ nắm giữ 100% nguồn cung của một số kỳ hạn mới phát hành, tức là quốc hữu hóa một phần thị trường trái phiếu.
Theo phân tích của Nakamura, quyết định của BOJ giảm mua trái phiếu từ tháng 7/2024 không phải là bước đi thắt chặt tiền tệ để kiềm chế lạm phát, mà là phản ứng tuyệt vọng trước tình trạng thanh khoản sụp đổ trên thị trường trái phiếu. Đây là một “tapering vì mất chức năng” và dấu hiệu rõ ràng của sự đổ vỡ trong cấu trúc thị trường đã được nhân tạo duy trì trong nhiều năm.
Tác động lan tỏa sang thị trường Mỹ đang diễn ra một cách rõ rệt mặc dù ít được chú ý. Correlation giữa lợi suất JGB 30 năm và UST 30 năm ngày càng khăng khít, với Nakamura nhận định: “Mỗi cú sốc trong phiên giao dịch buổi chiều tại Tokyo giờ đây đều vọng sang phiên sáng ở New York.” Ví dụ điển hình là khi JGB kỳ hạn 30 năm vượt ngưỡng 3%, UST 30 năm ngay lập tức chạm mốc 5% – mức cao nhất kể từ tháng 11/2024 – mặc dù dữ liệu kinh tế nội địa Mỹ không có gì bất thường.
Nakamura bác bỏ kịch bản Nhật Bản vỡ nợ trong thời điểm hiện tại, bởi phần lớn nợ công được phát hành bằng đồng yên – loại tiền mà BOJ có thể phát hành không giới hạn. Nguy cơ cấp bách hơn chính là sự mất chức năng của thị trường. Trong bối cảnh mối liên hệ giữa thị trường Mỹ và chính sách tiền tệ Nhật ngày càng khăng khít, việc giao dịch trái phiếu kho bạc Mỹ mà không theo dõi sát JGB trở thành cực kỳ rủi ro. “Phớt lờ thị trường JGB là tự đặt mình vào nguy hiểm,” Nakamura cảnh báo.
